Szkoły i placówki, które wizytowaliśmy:

• Lincoln Christ’s Hospital School (11-18lat)

Bardzo duża szkoła – 1300 uczniów, w wieku 11-18 lat.

Bardzo dobrze wyposażona. Wydzielone osobne budynki na różne zajęcia: artystyczne, sportowe – siłownia, basen, korty, boisko do badmintona, sala do tańca, scena teatralna, itp. Szkoła posiada dobrze rozbudowany system informacji o uczniach: wpisy w dzienniku elektronicznym odnośnie postępów w nauce, nieobecnościach, złym zachowaniu. Wszystkie informacje są na bieżąco kontrolowane przez różne osoby, co powoduje szybką interwencję, rozwiązywanie bieżących konfliktów oraz zapobieganie narastaniu problemów. Ponadto informacje są przekazywane przez krótkofalówki – głównie z prośbą o szybką interwencję i pomoc. W szkole ogromny nacisk jest kładziony na przestrzeganie frekwencji uczniów. W ubiegłym roku szkolnym wynosiła ona 98%. Wykazano zależność pomiędzy wynikami egzaminu końcowego a obecnością uczniów, dlatego jest ona tak restrykcyjnie przestrzegana. Zatrudniony jest osobny pracownik odpowiedzialny za kontrolowanie frekwencji uczniów. W przypadku nieobecności dziecka w szkole kontaktuje się on z rodzicami i wyjaśnia powód absencji dziecka. Rodzice, których dzieci opuszczają zajęcia w szkole płacą kary pieniężne lub zabierany jest im dodatek socjalny. Na zajęciach w szkole do pomocy nauczycieli dydaktyków obecni są nauczyciele wspomagający, a na specjalne wezwania osoba z interwencji. W przypadku złego zachowania uczniów na lekcjach, po wyczerpaniu upomnień ustnych, są oni odsyłani do pokoju odosobnienia. W przypadku, gdy uczeń odmówi – wysyłany jest do domu, a karę odbywa następnego dnia. Konsekwencje są wyciągane, aż do skutku. Na korytarzach eksponowane są prace i sukcesy uczniów – zdjęcia, dyplomy, artykuły z gazet. Za prowadzenie gazetek ściennych, strony internetowej odpowiedzialny jest osobny pracownik.
W szkole funkcjonuje bardzo rozbudowany monitoring – głównie ze względów bezpieczeństwa. Wcześniej zdarzało się wiele bójek na korytarzu, obecnie przy takiej liczbie uczniów w szkole jest w niej względnie spokojnie. Uczniowie bez względu na pogodę wychodzą na podwórko szkolne. W czasie długich przerw mają możliwość skorzystania ze stołówki szkolnej. Uczniowie kupują jedzenie w specjalnie zorganizowanym systemie: w specjalnych bankomatach doładowują swoje konto pieniędzmi, system zapamiętuje ich konto i w kasie stołówki uczniowie „płacą” odciskiem palca.

Od około 15 lat zostało prawnie usankcjonowane w prawie angielskim, że nauczyciel zajmuje się tylko procesem dydaktycznym. Nie zajmuje się przygotowywaniem gazetek, telefonami do rodziców, pisaniem notatek na temat złego zachowania uczniów na lekcjach, interwencjami i wyciąganiem konsekwencji.

Mieliśmy możliwość uczestnictwa w zajęciach dydaktycznych w tej szkole: jak pracują uczniowie, jak działa system interwencji i pomocy dzieciom.
W szkole kładzie się bardzo duży nacisk na bezpieczeństwo uczniów. Osoby wchodzące na teren szkoły wpisywane są do rejestru i oznaczone specjalnymi identyfikatorami – czerwona taśma, aby byli widoczni. Pracownicy tej szkoły noszą identyfikatory z niebieskimi taśmami.

• Hill Holt Wood – alternatywne podejście do edukacji

Placówka prowadzona przez fundację, częściowo dofinansowana przez państwo, częściowo sami zarabiają na swoje utrzymanie (tartak, restauracja - wynajem pomieszczeń na wesela i imprezy okolicznościowe).

Znajduje się na dużym areale leśnym, w dużej odległości od miasta. Placówka funkcjonuje od 15 lat. Skoncentrowana jest na działalności ekologicznej. Wykorzystuje naturalne materiały oraz te z recyklingu. Przyjmuje młodzież zagrożoną wykluczeniem lub wykluczoną ze szkół powszechnych, u których zdiagnozowano różne problemy – zaburzenia emocjonalne, np. autyzm, problemy społeczne, alkoholowe, doświadczenia z narkotykami, środkami psychoaktywnymi, itp. Młodzież przyjeżdża na zajęcia do Hill Holt Wood na 2-3 dni w tygodniu. W zależności od potrzeb uczestniczy w różnych projektach. Pracują w małych grupach, głównie jest to praca fizyczna w lesie. Uczniowie pod kierunkiem opiekuna budują użyteczne przedmioty, np. wiatę na drewna, wiatę do wypoczynku, leśną chatę, szałas, ławki, domki dla zwierząt, itp. W zależności od potrzeb indywidualnych mogą być prowadzone również zajęcia dydaktyczne. Dla opiekunów nie ma jednostki straconej, pracują oni nad tym, aby wzmocnić samoocenę i poczucie własnej wartości swoich podopiecznych. Wszystkie prace muszą mieć sens i cel, dają poczucie wykonania czegoś, od początku do końca samodzielnie, czego nie robił żaden z jego kolegów z poprzedniej szkoły, np. zbudować szałas. Nie ma presji na wykonanie zadania tu teraz. Uczeń może je dokończyć w późniejszym terminie.

Placówka nie jest ukierunkowana na przygotowanie do egzaminu końcowego ale na rozwiązywaniu problemów oraz zdobyciu konkretnych kwalifikacji. Starsi podopieczni mają możliwość odbycia rocznych kursów dających uprawnienia do wykonywania zawodu i realnego znalezienia zatrudnienia. Młodsi podopieczni zagrożeni wydaleniem ze szkoły mają szansę powrotu do macierzystej szkoły.

• St Lawrence’s Special School

Szkoła dla dzieci w wieku 2-19 lat z trudnościami rozwojowymi (163 uczniów). Szkoła mieści się w kilku parterowych budynkach. Oddzielnie są warsztaty i pomieszczenia dla zwierząt. Nauczyciele chodzą ubrani w jednakowe uniformy, posiadają identyfikatory z imieniem i nazwiskiem.

Bardzo pilnują „mowy ciała”, zwracają uwagę, aby mieć „uśmiechnięte oczy”. Autentycznie skoncentrowani są na potrzebach terapeutycznych i edukacyjnych dzieci. Problemy są rozwiązywane systemowo: w zależności od potrzeb, bierze udział rodzic, dziecko, rówieśnicy. Szukanie pomocy u innych pracowników oznacza siłę zawodową nauczycieli a nie brak jego kompetencji. Nauczanie w tej szkole nie jest najważniejsze. Skupiają się na rozwiązywaniu problemów emocjonalnych, społecznych. Wyznają zasadę, że jeśli nie rozwiążą problemu dziecka, to nie osiągnie się sukcesu w edukacji. Nauczyciele wzmacniają zachowania pozytywne, nie skupiają się na negatywach. Motto szkoły: „Dbam o ciebie tak bardzo,  że pozwalam ci, żebyś mógł funkcjonować bez mojej opieki” oraz „Dzieci mogą zapomnieć o tym, co powiedziałeś, ale nie zapomną, jak się przez ciebie wtedy czuły”. W szkole rozpoznaje się indywidualne potrzeby ucznia i dostosowuje się program pracy indywidualnej z dzieckiem. Ilość nauczycieli w klasie jest dostosowana do potrzeb dziecka, klasy lub grupy.
Metody do rozwiązywania problemów, wypracowane w tej szkole:
-  dyskusja z uczniem jest o wydarzeniu, a nie oceniająca („co się stało?” „Co myślałeś?” A nie „Dlaczego to zrobiłeś?”;

- rozmowa w kręgu z rówieśnikami („Co one zrobiłyby w takiej sytuacji?”)
- problem jest rozwiązywany do skutku;
- list wzmacniający – w przypadku braku możliwości rozmowy bezpośredniej.

• Banovallum  School – secondary school (11-16)

Duża szkoła (590 uczniów), posiada profesjonalne wyposażenie pracowni przedmiotowych – laboratoria chemiczne i fizyczne, sale muzyczne, gastronomiczne, mechaniczne. Większość uczęszczających tu uczniów pochodzi z terenów porolniczych.

Dzieci nie mają motywacji do kontynuacji nauki po szkole podstawowej (college). Prowadzone są tu zajęcia z doractwa zawodowego. Specjalny nauczyciel – doradca zawodowy pomaga uczniom w projektowaniu kariery zawodowej, wspólnie z uczniem weryfikuje jego możliwości i predyspozycje. Szkoła współpracuje z zakładami pracy i uniwersytetem – organizowane są wizyty uczniów i ich rodziców na uczelniach wyższych. Bardzo ważne jest przygotowanie uczniów do egzaminu końcowego z 6 przedmiotów. Uczniowie już w klasie 7 rozwiązują zadania z poziomu egzaminacyjnego z klasy 11. Kilka razy w roku piszą egzaminy próbne. Szczególnie kontrolowane są obecności uczniów. W ostatnim roku wynosiła ona 96%. Dowiedziono, że frekwencja uczniów przekłada się to na wynik egzaminu końcowego, co w konsekwencji wpływa na ocenę szkoły i wysokość dofinansowania od państwa.
W szkole prowadzony jest projekt współpracy koleżeńskiej – przeciwdziałania korepetycjom. W sobotę – dzień wolny od zajęć dydaktycznych uczniowie sami spotykają się w szkole i uczą jedni drugich. Za pomoc w nauce uczniowie otrzymują gratyfikację finansową oraz wpis do CV na uczelnię wyższą.
Ponadto szkoła prowadzi program pomocy uczniom z problemami w matematyce – zajęcia wyrównawcze dla małych grup.
Eksperymentem jest projekt dla uczniów zdolnych ale leniwych. 10 uczniów z tej szkoły wymienianych jest na 10 uczniów z inną szkołą, w celu zmiany otoczenia, zwiększenia motywacji do nauki. Celem programu jest nauczenie współpracy, komunikacji, zdrowej rywalizacji i poczucia odpowiedzialności.

• Phoenix Park Academy (11-16)

Placówka dla młodzieży trudnej - często  z przeszłością przestępczą, wykluczonej i wyrzuconej z poprzednich szkół. Uczy się tu młodzież w wieku 7-16 lat, z różnymi problemami: alkoholowymi, narkotykowymi, emocjonalnymi, m.in.depresją. W klasach jest mało uczniów – 2-6, nauczyciel dydaktyk ma zawsze wsparcie innego pracownika.
Szkoła mieści się w dwóch miejscach w tej miejscowości. Czasem pomaga to w odseparowaniu uczniów od siebie, w jednym odbywa się szkolenie zawodowe, w drugim nauczanie i przygotowanie do egzaminów. 

Szkoła jest otoczona płotem, który jest cały czas zamknięty. Na teren szkoły można wejść jedynie za zgodą pracownika. Przy wejściu do szkoły uczniowie zostawiają komórki, są sprawdzani skanerem na obecność niebezpiecznych narzędzi. Osoby z zewnątrz odwiedzające szkołę rejestrowani są przez nowoczesny system elektroniczny, który drukuje indywidualny identyfikator ze zdjęciem tej osoby. W przeszłości były problemy z dilerami narkotyków, którzy wchodzili na teren szkoły. Wszystkie klasy i przejścia pomiędzy nimi są zamykane, każdy pracownik wyposażony jest w elektroniczne klucze, dzięki którym możliwe jest poruszanie się po szkole.
Podstawową zasadą szkoły jest nawiązywanie przyjacielskiej relacji nauczyciel uczeń. Na terenie szkoły eksponowane są cytaty znanych ludzi, osiągnięcia i prace artystyczne uczniów. Motto szkoły: „Każdy dzień jest nowym dniem”.
Ogromnym problemem w tej szkole jest egzekwowanie chodzenia na zajęcia. Zdarza się, że nauczyciele jeżdżą po dzieci do ich domów własnym samochodem. Jest to najczęściej nauczyciel, z którym uczeń ma najlepsze relacje. Ponieważ większość dzieci przychodzi do szkoły bez śniadania, w każdej klasie istniej możliwość przygotowania posiłku. Na miejscu są produkty do przygotowania kanapek, płatki z mlekiem, itp. Uczniowie nie muszą siedzieć w ławkach. Niczym nadzwyczajnym nie jest leżenie na blacie stołu, czy siedzenie na parapecie.
W szkole jest osobne wejście do części psychologicznej, gdzie dzieci mogą się wyciszyć lub odbywają różne terapie. W tej szkole nie przekreśla się dzieci tylko z nimi pracuje. Uczniowie, którzy nie chcą kontynuować nauki mogą zdobyć kwalifikacje do zawodu: mechanik, stolarz, kucharz, budowlaniec. Jeśli uczeń się zdenerwuje na lekcji, może pójść w towarzystwie nauczyciela wspomagającego na inne zajęcia, np. z mechaniki. A pozostali uczniowie mogą bez zakłóceń kontynuować naukę.
Z uwagi na bardzo podobny charakter naszych placówek pracownicy szkoły Phoenix Park Academy zaproponowali nam współpracę.

• Littlecoates Primary Academy (4-16)

Szkoła podstawowa z oddziałem przedszkolnym (2-5lat i 6-11lat). W klasach dosyć dużo dzieci – około 20 osób, zawsze pracuje co najmniej dwóch nauczycieli. Na zajęciach stosowane są metody aktywizujące oraz metoda projektu. Obserwowaliśmy zajęcia dzieci 9 letnich, które realizowały projekt „Pizza”. Ma on na celu naukę samodzielnego przygotowania posiłku ze zdrowych produktów oraz walkę z jedzeniem Fast food. 

Na lekcji wychowania fizycznego dziewczynka została uderzona piłką w nos, w wyniku czego poleciała jej krew z nosa. Nikt jednak nie panikował, dziecko było spokojne, nauczyciel zabezpieczył ranę papierowym ręcznikiem.
Na zajęciach muzycznych dzieci grały na ukulele – każdy miał swój instrument – zakupiony przez szkołę. Na zajęciach panowała ogromna dyscyplina, dzieci natychmiast reagowały na polecenia nauczycielki.

W szkole funkcjonuje prężnie działający Samorząd Uczniowski – dzieci noszą wyróżnione innym kolorem koszulki. Mieliśmy możliwość porozmawiania z przedstawicielami samorządu, którzy chcieli się dowiedzieć, jak funkcjonują polskie szkoły, czego się w nich uczą polskie dzieci, kiedy jedzą posiłki, itp. Udzieliliśmy również wywiadu do lokalnej gazety na temat naszej wizyty w Wielkiej Brytanii.